هفته گذشته کارگاهی تحت عنوان «لین استارتاپ» به مدد “اصفهان پلاس” در دانشگاه اصفهان برگزار شد. مدرس کارگاه «مهدی علیپور» سالهاست که به صورت تئوری و عملی در حوزه کارآفرینی فعالیت میکند. این کارگاه که طی دو روز برگزار شد با استقبال خوبی مواجه شد. به همین بهانه گفتوگویی داشتیم با مهندس مهدی علیپور مدرس این کارگاه.
مهدی علیپور کار را از کجا شروع کرد؟
خب من سالهاست که در زمینه کارآفرینی فعالیت میکنم. لیسانس کامپیوتر دارم و در مقطع ارشد در حوزه مدیریت کسبوکارالکترونیکی تحصیل کردم و چون به حوزه کارآفرینی علاقهمند شدم، مدرک ارشد دوم را در دانشگاه تهران، تحت عنوان کارآفرینی با گرایش فناوری گرفتم. اولین تجربه من در کارآفرینی در زمینه رستوران و نوآوری در صنایع غذایی بود و همزمان هم دورههای مربیگری کارآفرینی را میگذراندم. دورههایی به نامهای «کارآفرینی گام به گام» و «کارآفرینی سیب» که مربوط به سازمان جهانی کار است و من مدرک مربیگری را از سازمان ILO دریافت کردم. کمی بعد با مباحث استارتاپی آشنا شدم و تجربیات و ترجمههای خودم را در این حوزه در وبلاگی به اسم «دکتر استارتاپ» منتشر میکردم.
کمکم فعالیتهای استارتاپی من جدیتر شد و استارتاپ «آوابوک» را که مرتبط با حوزه کتاب و کتابخوانی بود، طراحی کردم و به فروش رساندم و به نظرم پروژه موفقی بود. هماکنون هم مشغول کار روی یک استارتاپ دیگر در حوزه علوم انسانی و مباحث آموزشی استارتاپی هستم.
تا چه حد با فضای استارتاپی اصفهان آشنایی دارید و عملکرد آن را چگونه ارزیابی میکنید؟
من در اکوسیستمهای استارتاپی زیادی در شهرهای مختلف فعالیت کردهام، اما بهطور جد میتوانم بگویم به نظر من اصفهان بعد از تهران و شاید حتی در حد تهران، قویترین اکوسیستم استارتاپی ایران را داراست؛ بهدلیل اینکه اجزای سیستم و فعالیت آنها بسیار تاثیرگذار نه فقط در اصفهان بلکه در کل ایران بوده است. مثلاً در اصفهان رسانههای تخصصی مختلفی وجود دارد که برای حمایت و پوشش دادن وقایع استارتاپی اصفهان فعالیت میکنند، مثل «اصفهان پلاس» که در رده برترینهای ایران است. میخواهم بگویم اجزای اکوسیستمی اصفهان به شکل صحیحی کنار هم قرار گرفتهاند و فعالیت میکنند.
علاوه بر اینها محتوای خوبی هم برای فعالیت این اجزا فراهم و تولید شده است که این مسئله برای حیات استارتاپها ضروری است. کتابها و رسالههایی که در فضای استارتاپی اصفهان نوشته و ترجمه شدهاند حتی از منابع تهران هم بیشتر است و تهرانیها از این نظر عقبتر هستند. از سوی دیگر جشنوارههای استارتاپی بسیاری در اصفهان بهطور پیوسته برگزار میشوند که این جشنوارهها اصفهان را به قطب کارآفرینی تبدیل کردهاند. اخیراً هم شنیدهام که شورای شهر و مسئولین شهر اصفهان هم توجه ویژهتری به موضوع کارآفرینی نشان دادهاند و در جلسات تصمیمگیری این موضوع را لحاظ میکنند که این خبر بسیار خوبی است.
همانطور که میدانیم استارتاپهای مبتنی بر IT اخیراً توانستهاند در بین مردم بهخوبی دیده و شناخته شوند و از حمایت خوبی برخوردارند. بهنظر شما استارتاپهای دیگر که مبتنی بر IT نیستند چگونه میتوانند خودشان را ثابت کنند و نظر دولت و سرمایه گذاران را جلب کنند؟
خب ببینید IT یک ابزار است و تمام رشتهها میتوانند از آن استفاده کنند. مثلاً در حوزه ژنتیک و پزشکی در دنیا کارهای استارتاپی بیشماری انجام شده است یا در حوزه کشاورزی در خارج از ایران ابزارآلات کشاورزی بهصورت هوشمند و بهوسیله اینترنت اشیا طراحی شدهاند و بهوسیله ترکیب دو رشته کشاورزی و IT فرصتهای شغلی بسیاری ایجاد شده است.
فرصتهای شغلی آینده، فرصتهای میانرشتهای هستند و این خیلی نکته مهمیاست، میتوانیم از IT صرفاً به عنوان یک ابزار در این فضاهای میان رشتهای استفاده کنیم. IT میتواند کاربری استارتاپها را همهگیر کند و به همین جهت میتوانیم محصولات تولیدی خود در هر زمینه را راحتتر از گذشته به کاربران ارائه کنیم. موضوع اصلی این است که این فرصتها باید شناسایی شوند و تیمهای میانرشتهای تشکیل شود. فارغالتحصیلان عموماً درک درستی از فرصتهای شغلی که در رشته تحصیلیشان وجود دارد، ندارند. برگزارکردن رویدادهای تخصصی هر رشته و شناسایی این فرصتها کاری است که دانشگاهها میتوانند برای کمک به آنها انجام دهند.
به دنبال برگزاری پیوسته و مرتب این رویدادها در جامعه فرهنگسازی میشود و احساس نیاز بهوجود میآید. همچنین این رویدادها میتواند تلنگری باشد برای فارغالتحصیلان همه رشتهها تا حتی کوچکترین فرصتهای شغلی تخصصی خودشان را کشف کنند و به درآمدزایی برسانند. از طرف دیگر ما در ایران شتابدهندههای تخصصی نداریم، در سایر کشورها شتابدهندههای تخصصی هر رشته وجود دارند که به پیشرفت استارتاپهای همان رشته بهطور خاص کمک بسیاری میکنند. در ایران هم باید چنین شتابدهندههایی ایجاد شود تا آینده استارتاپی همه رشتهها تضمین شده باشد.
بهعنوان سخن آخر؛ توصیه شما به استارتاپهای تازهکار اصفهان چیست؟
میخواهم به آنها بگویم که از تجربیات دیگران بهخوبی استفاده کنند. همچنین یاد بگیرند که بهطور سیستماتیک عمل و از متدهای اثباتشدهای که برای طی کردن یک فرآیند استارتاپی وجود دارد، استفاده کنند؛ هرچند ممکن است سیستماتیک عملکردن خلاقیت را تا حدودی کاهش دهد، اما همه استارتاپهای تازهکار برای این که احتمال شکست را پایین آورند، باید گامبهگام پیش بروند و دانش کافی در زمینه سیستماتیک عملکردن را بهدست آورند.
نهایتاً باید بدانیم که همه افراد جامعه کارآفرین نیستند و تنها درصد کمی از افراد توانایی کارآفرینشدن دارند. باید روحیه کار تیمی را در خود تقویت کنند، این که افراد بتوانند بهعنوان کارمندان مؤثر و فعال یک استارتاپ شناخته شوند نیز بسیار ارزشمند است.
مصاحبه توسط: هما نعمانی
این مصاحبه در روزنامه نسل فردا شماره ۵۴۸۲ به چاپ رسیده است.