در پست قبلی در مورد نکات مهمی که باید در قرارداد محرمانگی یا همان عدم افشاء ذکر شود مطالبی بیان شد. در این پست برانیم تا در مورد منع رقابت و فعالیت مشابه توضیحاتی ارائه دهیم.
عدم رقابت و منع فعالیت مشابه یکی از موارد مهمی است که برای صاحبان هر کسب و کار اهمیت دارد. اهمیت موضوع از چند جهت قابل بررسی است:
۱- در هر حوزه کسب و کار، افرادی که مشغول به فعالیت در یک شرکت یا مجموعه هستند از مدیران تا کارمندان به تناسب نوع سمت خود در شرکت به اطلاعات خاص مجموعه از قبیل بازار مشتریان و اسرار تجاری دسترسی دارند.
۲- در حوزه کسب و کارهای نوپا (استارتاپ ها)، با توجه به ماهیت آن ها که دانش و فن آور محور هستند، بنیان گذاران در طول مدت همکاری از مرحله pre – seed تا مراحل رشد(growth)، اطلاعات بسیار مهمی در آن حوزه خواهند داشت.
۳- در زمان جذب سرمایه گذاران، هم بنیان گذاران برای رسیدن به توافق می بایست برخی اسرار تجاری و طرح توجیهی کسب و کار خود(BP و BM) را به سرمایه گذار ارائه دهند. بنیان گذاران ممکن است این نگرانی را داشته باشند که با توجه به اطلاعاتی که در اختیار سرمایه گذار قرار گرفته و محصول نیز به بازار ارائه شده است و تست اولیه در خصوص جامعه هدف مثبت بوده، سرمایه گذار اقدام به انجام فعالیت مشابه و یا رقابت با ایشان نماید. یا اینکه از طرف دیگر، وی سی این نگرانی را خواهد داشت که بنیان گذاران با سرمایه گذاران دیگر اقدام به گسترش تولیدات یا ارائه خدمات نمایند به نحوی که منافع وی را با مخاطره روبرو سازد.
براین اساس افراد برای حفظ کسب و کار و منافع تجاری و مالی خود، می توانند در قراردادهای خود بندی با مضمون عدم رقابت یا منع انجام فعالیت مشابه را قید کنند. ممکن است عنوان شود که بر اساس اصل ۲۸ قانون اساسی و ماده ۹۵۹ قانون مدنی افراد حق دارند که به هر حرفه و شغلی که مایل باشند، اشتغال ورزند و کسی نمی تواند این حق را به طور کامل از ایشان سلب نماید. اما باید دانست که گنجاندن این شرط در قراردادها یا توافق در این زمینه در یک قرارداد مستقل (NCA) سلب حق به طور کامل نمی باشد. گاه اقتضائات فضای تجاری حاکم آن است که چنین مواردی در قرارداد ها ذکر شود تا از سوء استفاده های احتمالی جلوگیری گردد.
در این راستا و در جهت تقویت امکان درج شرط عدم رقابت و منع از انجام فعالیت مشابه می توان به این مواد استناد کرد:
۱- در ماده ۱۳۳ لایحه اصلاحی مربوط به شرکت های سهامی، مدیران شرکت از انجام معاملاتی که متضمن رقابت با موضوع فعالیت شرکت است ممنوع شده اند.
۲- در ماده ۴۶ قانون تسهیل رقابت و منع انحصار نیز به این مورد اشاره شده است که هیچ یک از مدیران، مشاوران و یا کارمندان شرکت یا بنگاه مجاز نیستند با هدف ایجاد محدودیت و یا اخلال در رقابت در یک واحد یا چند بازار به طور همزمان متصدی سمتی در شرکت یا بنگاه های مرتبط یا دارای فعالیت مشابه باشند. البته باید توجه داشت که بند مذکور نباید به نحوی باشد که مغایر قانون مذکور باشد.
نتیجه آنکه همان طور که همیشه مشاوران حقوقی پیشنهاد می دهند برای حفظ اسرار تجاری و اطلاعات محرمانه خود نسبت به تنظیم قرارداد عدم افشا و یا گنجاندن بندی در این خصوص در تفاهم نامه های خود اقدام نمایید، برای جلوگیری از ایجاد رقابت های ناسالم و ممانعت از سوءاستفاده افرادی که به واسطه همکاری نزدیک با شما، اطلاعات ارزشمندی در حوزه کاریتان دارند، حتما نسبت به تنظیم بندی در این خصوص در قراردادهای خود اقدام نمایید.
نکات مهم:
۱- در خصوص بحث عدم رقابت دقت کنیم که حتما مدت این ممنوعیت به طور دقیق ذکر شود. یعنی این محدودیت ایجاد شده برای هم بنیان گذار، سرمایه گذار، بنیان گذار در قبال سرمایه گذار، همکاران و به طور کلی هر آن کس که لازم است در این خصوص تعهدی به مجموعه یا شرکت بدهد، علاوه بر آنکه در طول مدت همکاری موظف به رعایت این موارد می باشد برای مدت مشخصی پس از خاتمه قرارداد مثلا دو، سه یا پنج سال می بایست به مفاد این تعهد پایبند بوده و از انجام فعالیت مشابه خودداری نماید.
۲- همچنین اگر اقدام خاصی مد نظر شما است که حتما می بایست شخص از انجام آن خودداری نموده یا آنکه فعالیت خاصی در این حوزه برای شما ملاک است حتما آن را ذکر نمایید.
۳- اگر طرف مقابل تعهد منع رقابت هستید و در واقع قرار است به عدم رقابت یا منع انجام فعالیت مشابه تعهد دهید حتما موارد مستثنی را ذکر نمایید. یعنی آن که حتما ذکر کنید که تحت چه شرایطی ممکن است تعهد شما نسبت به این مورد از بین برود تا در صورتی که در این خصوص اقدامی کردید، بتوانید به استناد این استثنائات خود را از جبران خسارات وارده رها سازید. به طور مثال اطلاعاتی که بر مبنای آن شخص اقدام به انجام فعالیت مشابه نموده جزو اطلاعات محرمانه تلقی نمی شده یا در دسترس عموم قرار گرفته است. یا آنکه محدوده عدم رقابت را به طور صریح مشخص نمایید تا حیطه ممنوعیت ایجاد شده به قدری گسترده نباشد که هر نوع فعالیت شما منجر به نقض تعهدات در خصوص منع رقابت باشد.
به طور کلی در قراردادها باید سعی کرد که جانب انصاف رعایت شده و هیچ یک از طرفین مجبور به دادن تعهدات سنگین به طرف مقابل نشود. به بیان دیگر در نگارش قراردادها باید تلاش شود که در ازاء هر حقی که ایجاد می شود تعهدی نیز قرار بگیرد تا موازنه بین طرفین قرارداد حاصل گردد.