تکنولوژی بخش جدایی ناپذیر از حوزه کسب و کارها خصوصا استارتاپ ها است. به همین جهت صحبت در مورد امکان و نحوه انتقال تکنولوژی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این نوشته به طور خلاصه به موارد زیر پاسخ می دهیم:
- آیا امکان انتقال یا واگذاری تکنولوژی به دیگران وجود دارد؟
- قالب این انتقال به چه شکل است؟
- مهمترین نکات قراردادهای انتقال تکنولوژی چیست؟
باید بدانیم که دانش فنی و به طور کلی هر داده و اطلاعاتی مانند سایر اموال قابلیت نقل و انتقال دارند مگر اینکه به موجب قانونی واگذاری آن ها محدود شده باشد یا شیوه خاصی برای انتقال آن ها به دیگران پیش بینی شده باشد.
در حال حاضر مرسوم ترین شیوه انتقال تکنولوژی، قالب قراردادی است. طرفین طبق شرایط مقرر در تفاهم نامه خود، اقدام به واگذاری تمام یا بخشی از حقوق ایجاد شده به واسطه مالکیت تکنولوژی می نمایند. در برخی موارد مثل قراردادهای واگذاری، مجوز بهره برداری از اختراع یا علامت تجاری، می بایست پس از انعقاد قرارداد، نسبت به ثبت واگذاری در مرکز مالکیت معنوی نیز اقدام نمود.
انتقال تکنولوژی اشکال مختلفی دارد که معمولا در قالب مجموعه ای از امتیازات و خدمات مورد توافق طرفین قرار می گیرد. به طور مثال حق اختراع، علائم تجاری و دانش فنی که از جمله مصادیق حقوق مالکیت صنعتی هستند از جمله حقوقی می باشند که در قالب قراردادهای مجوز بهره برداری(لیسانس)، قابلیت واگذاری دارند.
اما مهمترین بخش این نوشته، مواردی هستند که در این نوع قراردادها می بایست مورد توجه قرار گرفته و طرفین در خصوص آن ها توافق کنند. قبل از بررسی این نکات، متذکر می شوم که موارد زیر جنبه عمومی داشته و به طور کلی شاکله قراردادهای انتقال تکنولوژی را تشکیل می دهند. اما ممکن است به فراخور افراد و بسته به مورد نیاز باشد که مواردی به این نکات افزوده و یا از آن کاسته شود. پس اهمیت شخصی سازی قراردادها را فراموش نکنیم. همچنین به جهت اختصار از ذکر مواردی که جزو قواعد عمومی قراردادها محسوب می شود نیز خودداری می گردد.
- تعاریف و اصطلاحات: با توجه به تخصصی بودن این نوع از قراردادها، برای جلوگیری از برداشت های متفاوت و تفسیرهای گوناگون از واژه ها و اصطلاحات تخصصی، حتما تمامی واژگانی که در قرارداد بار معنایی خاصی را منتقل می کنند، تعریف نمایید.
- مالکیت و حق واگذاری: واگذارنده، تایید نماید که مالک تکنولوژی موضوع قرارداد می باشد و همچنین دارای حق واگذاری نسبت به آن نیز می باشد. اهمیت این بند از این جهت است که در صورتی که شخصی ادعایی در خصوص تکنولوژی مورد قرارداد نماید، خود شخص واگذارنده می بایست نسبت به آن پاسخگو بوده و در صورت بروز خسارات نیز مسئول جبران آن می باشد.
- افشا: از عدم افشا و یا عمومی شدن تکنولوژی مورد قرارداد حتما مطمئن شوید و نسبت به این موضوع از واگذارنده در قرارداد تایید اخذ نمایید.
- تعهدات طرفین: در این قرارداد مشخص شود که هر یک از واگذارنده و گیرنده چه تعهداتی در قبال یکدیگر دارند. مواردی همچون انتقال کامل اطلاعات، ارائه روش ها، ارائه استانداردهای لازم بهداشتی و امنیتی و… .
- کیفیت: حتما در خصوص کنترل کیفی محصولات یا خدمات و شرایط آن در قرارداد توافق حاصل شود.
- آموزش: در صورتی که انجام موضوع قرارداد به نحوی است که نیاز به آموزش نیروی انسانی گیرنده می باشد، در خصوص این موضوع نیز در قرارداد بهتر است تعیین تکلیف شود.
- حق واگذاری به غیر: در قراردادهای انتقال تکنولوژی اصولا طرفین قرارداد از اهمیت بسیاری برخوردارند. به همین سبب مرسوم است که حق واگذاری حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد به غیر یا ثالث از طرفین سلب می شود.
- انحصاری یا غیر انحصاری: در قرارداد می بایست روشن شود که انتقال تکنولوژی یا امتیاز داده شده به گیرنده، انحصاری بوده یا واگذارنده همچنان حق انتقال امتیازات ناشی از حقوق موضوع قرارداد را به دیگران دارد یا خیر.
- محدوده جغرفیایی: امتیازات اعطا شده در چه محدوده جغرافیایی می باشد و آیا واگذارنده می تواند خارج از محدوده مقرر در قرارداد، نسبت به واگذاری حقوق مندرج در قرارداد اقدام کند یا خیر
- عدم افشای اطلاعات و عدم رقابت: حوزه تکنولوژی با محرمانگی گره خورده است و در بیشتر قراردادهای با موضوع دیتا، فناوری و تکنولوژی می بایست در خصوص محرمانگی داده ها و تعهد به عدم رقابت، مواردی اختصاص داده شود.
خلاصه آنکه:
امکان انتقال تکنولوژی در قالب قراردادی وجود دارد. در صورت تمایل به واگذاری و یا اخذ این امتیاز از مالک، در خصوص تکنولوژی در حال انتقال، شرایط و ضوابط آن تحقیق و بررسی کافی بنمایید.