فناوری فضایی؛ به مجموعه دانش ها و فناوری های مرتبط با بررسی فضای اطراف کره زمین گفته می شود. این نوع فناوری به دلیل ویژگی ها و کاربردهای خاص و منحصر به فرد همواره از با اهمیت ترین و ارزشمندترین صنایع و فناوری ها به شمار می رود. در طی پنج دهه گذشته، دستیابی به فضا به عنوان یک آرزو برای بشریت تلقی می شده است. حتی اکنون هم پس از پیشرفت فناوری ها، عرصه فضایی میدان تاخت و تاز قدرت های بزرگ برای سلطه و اعمال قدرت مورد استفاده قرار می گیرد. البته این امر جنبه مثبت هم دارد و آن هم ماهیت جستجو در فضا و بهره گیری برای بهبود وضعیت زندگی بشر می باشد. این مقاله سعی دارد اهمیت فضا را در کسب و کار فضایی بررسی قرار دهد.
برای قرن های مختلف به منظور نیاز به اهدافی مشابه با انچه که هم اکنون به وسیله سامانه های فضایی مدرن استفاده می شود ، ستارگان و سیارات و نیز خصوصیات و موقعیت آن ها به کار گرفته می شد . کاربرد های قابل توجه و قدیمی شامل بر ناوبری و پیش بینی محیطی می باشد . تعجب آور است که اسحاق نیوتن به صورت نظری نشان داد که بشر می تواند جسمی را در فضا قرار دهد ، هیچ کس بلافاصله به دلیل سودمندی که بشر بایست به این کار دست بزند توجه نکرد . و سرانجام این کار مهم در قرن بیستم تحقق پیدا کرد و انسان اقدام به کاوش و کشف محاسن بسیاری که حضور در فضا عایدش می کند نمود . و سپس سامانه هایی را به منظور بهره برداری از این بعد جدید و شگفت انگیزی جهان طراحی کرد و ساخت .
بعد از اینکه اولین تصاویر از بعضی پردازهای اولیه موشک آزمایشی در مدارهای پایین دریافت گردید ، محققان دریافتند که یکی از مهمترین محاسن در فضا امکان مشاهده دگرگونه ای با ابعاد وسیع به زمین می باشد . این توانمندی که بتوانیم مساحت های بسیار گسترده ای از سطح زمین را که نشان دهنده تغییرات الگوهای آب و هوایی است مشاهده نمود موجب پایه ریزی علوم حسگر از راه دور محیطی جهانی گردید . این مسئله باعث افزایش دانش محیطی بشر گردید و امکان مشاهده و پیش بینی شرایط نامطلوب آب و هوایی میسر شد که در نتیجه زندگی و اموال بسیاری از انسان ها در سوانح نجات پیدا کرد . سامانه های حس کننده از راه دور موجب گردیده که منابع طبیعی بسیاری کشف شده و بر ان ها نظارت نمود و نیز تاثیرات افزایش جمعیت مانند گسترش شهرها و آلودگی آب و هوایی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد . با مستقر کردن یک سری حسگر های مشابه در لایه های خارجی جو زمین و در وسایل پرنده بین سیاره ای این امکان را فراهم می کن. که یک منظر واضح تری از جهان هستی که ما بخش کوچکی از آن هستیم برای ما تصویر کند و باعث درک بهتری از این که ما کجا بوده ایم و در آینده چه سرانجام برای بشر رقم خواهد خورد به دست خواهد آمد.
یکی دیگر از دلایلی که باعث شد بسیاری به فضا توجه نمایند نیاز به توانمندی های ارتباطات جهانی پیشرفته به عنوان جایگزینی برای روش های قدیمی بود . به عنوان مثال در دهه ۱۹۴۰ نویسنده علوم آرتورسی کلارک نظریه ای داد که بر اساس آن قرار دادن یک سکوی فضایی در نقطه مشخصی از فضا می توان از آن به عنوان یک ایستگاه تقویت مخابراتی استفاده نمود . در حال حاضر تعداد کثیری از این گونه سامانه ها وجود داشته و در نتیجه مجموعه اطلاعات موجود در زمان واقعی در سطح جهانی تحت عنوان اخبار ، سرگرمی ها یا تبلیغات صنایع منتشر می گردد که تاثیر به سزایی در مسائل سیاسی و عملیات نظامی خواهد داشت .
وقتی اولین ماهواره ی مصنوعی اتحاد شوروی به نام Sputniki به دور زمین به گردش درآمد دانشمندان آمریکا روشی را ابداع نمودند. که به وسیله آن سیگنال های مخابره شده توسط ماهواره برای تعیین موقعیت دقیق افراد یت اشیا در هر نقطه روی زمین استفاده گردید هم اکنون ناوبری ماهواره ای توسط بخش های نظامی ، دولتی ، خصوصی یا تجاری جهت مکان یابی یا نقشن برداری از روی زمین یا برای هواپیما یا کشتی ها استفاده می شود .
فضانوردان اثبات نمود محیط های منحصر به فرد فضایی امکانات مفید زیادی را فراهم میکند . به طور مثال در محیط های جاذبه کم فراوری موادی که در ازمایشگاه های مواجه با جاذبه در سطح زمین امکان پذیر نمی باشد ممکن خواهد بود و احتمالامنجر به پیدایش آلیاژ های جدید کریستال ها داروهایی خواهد شد که زندگی آینده انسان را متحول خواهد کرد .
ولی تصاویــر ماهــوارهای، بــه نوعــی مــاده اولیــه و اساســی ترین نیــاز اســتارتآپ های فعــال در حــوزه ســنجش از دور ماهــواره ای محســوب میشــوند. ایــن اســتارتآپ ها بنــا بــه خدماتــی کــه ارائــه میدهنــد، بــرای انجــام تحلیل هــای خــود از تصاویــری بــا ویژ گی هــای فنــی خــاص اســتفاده میکننــد. در حــال حاضــر ده هــا ماهــواره سـنجش از دور تصاویـر الزام بـرای ایـن اسـتارتآپ ها را فراهـم میکننـد.
به عنوان مثال کاربرد و خدمات فضایی در حوزهی کشاورزی در اولویتهای زیر:
• کشاورزی دقیق حداقل در سطح یک روستا و یا یک شرکت کشت و صنعت به منظور مطالعه
• اثربخشی، ارتقای فناوری و خدمات رصد زمین توانمندسازی شرکتها و ترویج و توسعه بهره گیری از خدمات رصد زمین در کشور
• تولید ابزارهای کاربردی موبایل پایه و قابل استفاده برای کشاورزان از قبیل پایش سطح سبز، پایش سالمت، خدمات هواشناسی کاربردی
• ایجاد و حمایت از شرکتهای دانش بنیان منطقه ای در طرح استخراج نقشه سطح زیر کشت
محصولات استراتژیک کشاورزی در سطح استان های قطب کشاورزی کشور حداقل سه بار در هر فصل زراعی
مبارزه با آفات زراعی و باغی با بهره گیری از سامانه های تلفیقی ماهواره ای و پهپادی
نویسنده: نیلوفر ترکزاده ( کارشناسی ارشد بیوشیمی )