این مطلب توسط دکتر محمد گوهریان، دکترای اقتصاد و رییس هیات مدیره شرکت دانش بنیان صباسکه تالیف شده است.
این مدل در هفت حوزه ویژگیهای خاص دارد.
1- در حوزه مشتری: تعریف این مدل از مشتری فردی است که بدنبال حداکثر کردن مطلوبیت با حداقل هزینه است. در این مدل بحث تفاخر ، چشم هم چشمی و نیاز کاذب جزو فروض اصلی رفتار مصرف کننده نیست. مشتری در تعریف این مدل با چانه زنی و کسب اطلاعات بازار به حداقل قیمت پیشنهادی می رسد و صرف نظر از اینکه این پروسه و صرف وقت در یک معامله مشخص چه نتیجه ای داشته باشد خرید با کمترین قیمت را جستجو می کند. مشتری در این مدل صرف هزینه های اضافی و لوکس و تبلیغات را نمی پسندد و احساس می کند این هزینه های اضافی بصورت ناملموس از جیب او پرداخت می شود، بنابراین نسبت به آن عکس العمل منفی نشان می دهد.
برندینگ و پروموشن در این مدل باید بصراحت و ملموس به قیمت کمتر ، کیفیت و کمیت بیشتر محدود شود. مشتری در این مدل خرید کالا یا خدمت را برای رفع نیاز مصرفی یا سرمایه گذاری انجام می دهد و به تفاخر و برند بازی اهمیت نمی دهد.
2- در حوزه فرایندهای تولیدی: روش تولید کم هزینه و بصرفه مورد توجه است. استفاده حداکثر از حداقل منابع چارچوب انتخاب و شکل گیری روشهای تولید است. هر چیز به حد رفع نیاز و البته کفایت. استفاده محدود از منابع انسانی ، فیزیکی و مالی یکی از ویژگیهای مدل کسب و کار اصفهانیست. هر کسب و کاری که در اصفهان ریشه داشته باشد در طول زمان به کارآمدترین روش انجام می شود. مدل اصفهانی در هر کسب و کار حرفه ایترین روشهای تولید را بدست می آورد و در طول زمان توسعه می دهد. در این حوزه کوچک بودن حجم سرمایه گذاری نیز تعقیب می شود. چندین سرمایه گذاری کوچک بجای یک سرمایه گذاری بزرگ علاوه بر اینکه ریسک سرمایه گذاری را کاهش می دهد به کنترل و حسابرسی نیز کمک می کند. کسب و کار اصفهانی در بخش تامین این حوزه به اصالت و اطمینان تامین کننده و استعلام قیمت برای دستیابی به حداقل قیمت با کیفیت تعریف شده ، بسیار اهمیت می دهد. سود در این کسب و کار بیش از اینکه در فروش تعریف شود در خرید تعریف می شود. تمایل به سود ناشی از ارزانی منشاء رفتارهای انقباظی است.
3- در حوزه همکاری و رقابت : در کسب و کارهای اصفهانی همکاری بمعنای رقابت است. تمایل به استقلال و ضعیف بودن فرهنگ تیمی و شراکت گریزی از مشخصه های فرهنگی کسب و کار اصفهانیست. تعدد واحدهای صنفی نسبت به جمعیت( دو برابر متوسط ملی ) و عدم شکلگیری برندهای غولآسا و تجزیه کسب و کارها در دوره های زمانی متناوب و معمولا پس از مرگ یا کناره گیری افراد کلیدی و کارآفرینان موسس از نشانه های این فرهنگ است.
در بازی معامله بین طرفهای بازار ایده ی برد – باخت غالب است و چون برآورد حجم برد نسبی است تمرکز به باخت طرف مقابل جایگزین توجه به برد خودی می شود.
4- در حوزه ارتباط با نهادهای نظارتی: در موضع دفاعی کامل قرار دارد. هزاران سال مرکزیت سیاسی و اقتصادی اصفهان و توجه و تجسس صاحبان قدرت در کسب و کارهای اصفهانی موثر بوده است. حداکثر اخفا هزینه ها و در آمدها نوعی رفتار خاص در برخورد با حکومت را در کسب و کار اصفهانی ایجاد کرده است. عدم نمایش و اظهار سرمایه گذاری نیز با همین رویکرد تعریف می شود. عدم شفافیت و طراحی مدل های غیر شفاف و تو در توی مالی و ایجاد روشهای رمزگونه کنترل مالی و بخش بندی فعالیتها بگونه ای که هر بخش فقط قسمتی از واقعیت را می داند.
5- عجین با مذهب و هنرمندان : ارتباط عمیق فعالان اقتصادی اصفهانی با فقها و عالمان دینی دو سویه و چند لایه است. کمتر کسب و کار اصفهانی بدون ارتباط با شخصیتهای مذهبی نضج گرفته است. در مواردی به این ارتباط بعنوان کاهش دهنده خطرات احتمالی اجتماعی و تامین معاش از دو سو نگریسته شده است. در کسب و کارهای اصفهامی برای شناخت دقیق و عمیق کنشها، بهتر است آرائ دینی و مذهبی و شخصیتهای مذهبی مورد وثوق شناخته شوند.
در مورد هنرمندان ارتباط درونی تر است. فشارهای اجتماعی و درونی با نشستهای هنر محور کنترل می شود. بازسازی روحی و تمدد اعصاب هدف اول تعاملات صاحبان کسب و کار با هنرمندان است. رد پای این ارتباط در آثار هنری اصفهانی مشهود است. کسب و کار اصفهانی مذهب را محترم می شمارد و هنر را دوست دارد. طنز و هجو راهی برای بیان وقایع و آراء است با کمترین هزینه ی مادی و معنوی.
6- در حوزه محیط زیست و جامعه: بعلت نوع رفتار بصرفه ، کارآمد و حرفه ای رفتار اقتصادی پایدار در حوزه محیط زیست دارد. حداقل کردن ضایعات ، مصرف بهینه آب و انرژی و بازیافت ضایعات از ویژگیهای این مدل است. این مدل در خصوص مسئولیتهای اجتماعی نیز با تخصیص درصدی از سود در امور مذهبی و خیریه ، وقف و ایجاد اماکن عام المنفعه مشخص می شود. نوع و موضوع کسب و کار نیز متمرکز بر نیازهای مصرح و جدی جامعه است. توجه به مسایل جامعه در انتخاب موضوع کسب و کار اهمیت بسزایی دارد.
7- سرمایه اجتماعی : سرمایه اجتماعی منطقه ای و زبانی یا نژادی در کسب و کار اصفهانی نسبت به سایر مناطق کم اثرتر و شاید بتوان گفت با اثرمعکوس است. اصفهانی هیچ امتیازی برای همشهری یا هم لهجه ا ی خود قائل نیست و در پاره ای موارد تعامل شغلی با سایرین را ترجیح می دهد. برند حرفه ای بودن در هر کار برای کسب و کارهای اصفهانی سرمایه اجتماعی ملی ایجاد کرده است.
– باورهای مدل کسب و کار اصفهانی
– رشد آرام در مقابل رشدهای انفجاری ( گاماس گاماس )
– کم ادعا ، پرکار و فروتنانه در مقابل پرهیاهو ، کم مایه و متکبرانه ( خاکی )
– کوچک و متوسط و سرمایه گذاری محدود بویژه در حوزه منابع انسانی ( نقلی )
– بصرفه و حرفه ای ( چکیده نه چسبیده )
– قیمت حداقل با کیفیت مفروض (قیمت خب )
– سود کم و منصفانه ( خوش انصاف )
– اظهار و بیان ناامیدانه و رفتار واقعی امیدوارانه ( خبری نیست )
– حفظ و کنترل اطلاعات کسب و کار ( چیتو؟}
– خلاقیت محدود و کنترل شده ( که چه )
– ریسک گریز ( دونسته )
– ایجاد ساختار پیچیده و غیر شفاف مالی و در حین حال ساده و قابل کنترل ( چرتکه انداختن )
– مستقل در مقابل خوشه ای و هرمی ( آقای خودت باش )
– توجه به مشتری محدود وفادار در مقابل مشتری انبوه ( مشتری اسخون دار )
– کند در مقابل تغییر ( یواش )
– توجه به حدود الهی ، عرف و اخلاقیات ( خداییش)
– عمیق در مقابل وسیع ( نصفش تو زمینه )
– توجه به قناعت و بازار محدود در مقابل عطش گسترش بازار ( حراص نزن )
– خانوادگی در مقابل سازمانی ( خودمونی )
– متمایل به فعالیت فردی در مقابل کار تیمی و شراکت گریز ( اگه شریک خب بود خدا شریک داشت)
– متناسب با برنامه زندگی شخصی و خانوادگی ( سبک )
– نزدیک و در دسترس ( دمی دست )
– اهل رقابت در چاچوب عرفی بازار ( لقتی همکاری )
– تفکیک ارتباطات شغلی و غیر شغلی بویژه در امور مالی ( حساب حساب و کاکا برادر )
– پایداری و چسبندگی در مقابل شرایط تهدید ( سمج – پیله )
– متمایل به کاهش هزینه های جاری با سرمایه گذاری حاصل از سود ( جا را بخر )
– اعتقاد به اثر مثبت و تعیین کننده رضایت الهی در موفقیت و رعایت حلال و حرام ( خدا برکت )